Voor de serie ‘Geluk is soms’, doe ik artistiek onderzoek naar geluk in verschillende culturen en tijdperken. Het onderzoek gaat over het begrip ‘gelukkig zijn’ en hoe dit verweven is met het notie hebben van ongeluk.
De serie bestaat uit schilderijen, keramieken amuletten en een video.
Geluk gaat niet alleen gaat om het gelukkig zijn, maar om het vinden van balans tussen geluk en ongeluk, hoe daarmee om te gaan, dat geluk niet is af te dwingen, dat je soms pech hebt.
In de video ‘Geluk is soms’ zijn herinneringen te zien van 24 vrienden en kennissen die met mij één van hun eerste herinneringen deelden over schoonheid of geluk, of iets wat helemaal van hen is. De soundscape is gemaakt door Alwin J. de Graaf.
Amuletten zorgen voor bescherming. Iedereen kent bijgeloof toch? Ik mag mijn sokken bijvoorbeeld niet binnenstebuiten aantrekken, dat brengt ongeluk!
Deze ‘Lucky’- serie is geschilderd als 2-luik; links de grijze wolken, rechts een afbeelding van geluk; een wandeling in de buurt, een aardappel, een fantasiegebouwtje waar je je lekker bij kan voelen, een wolk…
‘Bos in de winter 1 en 2’, geschilderd toen ik een half jaar in mijn caravan heb gewoond. Ik woonde dicht bij de natuur en had heel weinig nodig. Ik leefde veel buiten en zat vaak onder mijn afdakje of op de vlonder dat zo het bos in keek.
Het zijn beukenbomen, in de winter. Als het volle maan is geeft de maan snachts net zulke lange schaduwen als de lage zon.
Buiten schilderen, de lente, een lucht maakt me blij.
Laurens Tijink van Radio Gelderland kwam me interviewen in het Speuldersbos: Luister naar het interview:
Deel 1: op 12:00 minuten
https://www.gld.nl/radio/aflevering/zin-in-zondag/226229
Deel 2: vanaf 17:30 minuten
https://www.gld.nl/radio/aflevering/zin-in-zondag/226281
Deel 3: vanaf 16:50 minuten
https://www.gld.nl/radio/aflevering/zin-in-zondag/226333
‘Dank voor de bloemen’ zijn 2 schilderijen van 80 x 100 cm. Het witte kruis verwijst naar het witte kruis, of rode kruis. Bedoeld als hulp in nood. Bloemen krijgen helpt bij pijn.
‘De Wekerom 1, 2, 3 en 4’. Deze schilderijen gaan over natuurbeleving en nodigen de toeschouwer uit om niet alleen te wandelen in de natuur, maar om te zitten onder een boom met een stoeltje en te genieten van die boom. Zo kunnen we leren van de boom, door te kijken. Door stil te staan en te onthaasten, kan er een gevoel van geluk ontstaan.
De tekst van Alwin J. De Graaf:
Geluk?
1.
Zoals we weten heeft Cindy het afgelopen jaar besteed aan het onderzoeken van geluk. Vandaag heeft ze alle tastbare resultaten bij elkaar gebracht.
Ik vroeg haar een paar weken terug: en, weet je het nu? Weet je wat geluk is? En als ik me goed herinner was haar antwoord: nee.
Daarop vroeg ze mij of ik het vandaag wilde komen uitleggen. Wat geluk is enzo. En als ik me goed herinner was mijn antwoord: ja.
Ok, daar gaan we dan. Ik houd het kort. Maar waar te beginnen…?
2.
Geluk
Gelukkig
Gelukkig maar! Gelukkig niet!
Vanochtend was er een ernstig ongeluk op de A13.
Zij mag van geluk spreken, maar hij maakt geen gelukkige indruk.
3.
Geluk is toeval.
Bij het oversteken van de straat zwaai je naar iemand aan de rechterkant, terwijl de bus van links je maar net kan ontwijken… Geluk gehad!
Je wint de loterij. Je wordt niet ontslagen. Je ontmoet de partner van je leven… Geluk gehad!
Je wordt geboren met twee benen en twee armen en twee ogen en twee oren en twee hersenhelften en alles werkt zo’n beetje… Geluk gehad!
Je wordt geboren in Groningen, Rotterdam, Ede desnoods, maar niet in Kiev, Darfur, Noord Korea of Harskamp… Geluk gehad!
Je haalt min of meer ongeschonden de 56 — iets wat niet iedereen je kan navertellen… Geluk gehad!
4.
Geluk is het gevoel dat je soms hebt als alles lijkt te kloppen, als er niets aan je knaagt, als gisteren je niet bezig houdt en morgen je niets kan schelen.
Een etentje met vrienden, een concert waarbij alles klopt, een wandeling door het bos…
Endorfine, dopamine, serotonine en oxytocine hoog…
Cortisol, adrenaline en noradrenaline laag…
Geluk voelt tijdloos. Er is alleen maar nu.
5.
Aan de eerste vorm van geluk — geluk als toeval — doe je geen flikker. Je hebt geluk, of je hebt het niet.
Die buschauffeur zag je toevallig net op tijd…
Het winnende lot lag toevallig te wachten in jouw sigarenzaak…
Je genetische samenstelling komt van je ouders, en van hun ouders, en van hun ouders…
En in de afgelopen 56 jaar hebben al die genen en al die buschauffeurs je geholpen — of in elk geval niet ernstig tegengewerkt… gelukkig maar!
Maar dat is moeilijk te verteren!
Vandaar dat we een schietgebedje prevelen als de bus ons heeft gemist…
Vandaar dat we alleen maar loten kopen met eindcijfer 7, want dat is tenslotte ons geluksnummer…
Vandaar dat we een talisman omhangen om het geluk een handje te helpen. Dat zal die buschauffeur leren!
6.
Met de tweede vorm van geluk — het geluksgevoel — kunnen we gelukkig heel wat meer. Die heeft de wetenschap gekraakt.
Dankzij uiteenlopend onderzoek weten we nu dat ons geluksgevoel altijd zo’n beetje hetzelfde is. Er kunnen uitschieters voorkomen, maar uiteindelijk dobbert ieders geluksgevoel zo’n beetje rond de 6/7 op een tienpuntsschaal.
Je voelt je gelukkig ter waarde van een 7.1, je breekt je rug en je geluksgevoel daalt, misschien wel naar 3. Begrijpelijk.
Maar, zo blijkt uit onderzoek, we zijn veerkrachtiger dan we denken en na een jaar zitten we alweer rond de 7.
Je verliest je horloge, je baan, je ouders… een dip in je geluksgevoel. Logisch!
Maar na een paar weken of maanden heb je je weten aan te passen aan de omstandigheden en schommel je qua geluk weer rond de 7.
7.
Hoogleraar psychologie Ap Dijksterhuis heeft ooit de geluksformule geïntroduceerd. Die formule laat zien waar je wel en geen invloed op hebt, wat wel of niet onderhevig is aan toeval.
Dit is’m:
Geluk = 40% genen + 10% omstandigheden + 50% dingen die je doet (kiest te doen)
Je uitstaande oren, je slechte knieën, je halffunctionerende nieren, je aangeboren hartafwijking — en al die andere zaken waar onze genen verantwoordelijk voor zijn — Je doet er niets aan, maar ze zijn maar voor 40% van invloed op je geluksgevoel.
Je lekkende appartement, je gestolen fiets, je jeugd in Barneveld, de loterij die je wint of verliest, die afschuwelijke wezel van een manager waarmee je moet werken… Je doet er niets aan, maar ze zijn maar voor 10% van invloed op je geluksgevoel.
En dan de resterende 50%. De helft! De dingen die je kunt doen!
De opleiding die je gaat volgen, de wandeling die je maakt, de vrienden die je een kaartje stuurt, het gesprek met een wildvreemde in de tram, de knutselclub, de vlindertuin, de tekenles, de maaltijd met vrienden, het zoeken naar geluk en de pogingen daaraan een interessante vorm te geven, de expositie die je organiseert, de expositie die je bezoekt… het zijn allemaal voorbeelden van de invloed die we hebben op ons eigen geluk.
Gelukkig maar!